Binaural Beats

door: Ilona Karsemeijer

klankgeoriënteerd stempedagoog

(www.klankbeleving.nl)

(Dit artikel handelt over de zwevende toon die ontstaat bij 2 tonen met een verschil van 5 Hertz (Hz), de Thètagolven. Er ontstaan echter ook zwevende tonen bij andere Hz-verschillen.)

Zweving

Heinrich Wilhelm Dove (Duitsland, 1803 - 1879) ontdekte de techniek van binaural beats (zwevende tonen). Zweving is een vorm van interferentie, waarbij twee verschillende tonen met een klein verschil in frequentie, bijv. 5 Hz, tegelijkertijd gehoord worden waardoor een zweving ontstaat. Dit fenomeen is een ritmische verschiltoon (zwevende toon) die onder de gehoorgrens ligt, maar wel innerlijk waarneembaar is.

In werkelijkheid is dat ritme er dus niet, er zijn slechts twee tonen, maar de hersenen reageren op het kleine verschil van toonhoogte tussen die twee tonen en zorgen er voor dat de ‘zwevende toon’ ontstaat en waarneembaar wordt.

Als het verschil klein is, geeft dit rust en ontspanning en kan zelfs tot diepe slaap leiden. Niet alleen je geest ontspant, maar je hele lichaam doet mee aan de relaxatie. Bij grotere verschillen ervaart men een staat van alertheid, die soms nuttig kan zijn, maar niet altijd helend. Het kan zelfs tot stress leiden.

Het effect op de hersengolven

Het bijzondere is dat de hersengolven mee gaan trillen met deze zwevende toon. De samenhang tussen je stemming en je hersengolven is zo groot dat niet alleen een andere stemming andere hersengolven genereert, maar als je de hersengolven (uiteraard positief) beïnvloedt, door middel van binaural beats, dan verandert ook je stemming!

Daarbij komt dat het beïnvloeden van hersengolven ook helende en regenererende effecten heeft. De samenwerking van beide hersenhelften neemt toe, zij komen in balans en rust treedt in. Zo kunnen binaural beats worden gebruikt om je 'wezen' te laten wennen aan hersengolven die gezond en herstellend voor je zijn. Zij kunnen je tevens in een hogere staat van bewustzijn brengen.

Hersengolvens

Wat zijn hersengolven en welke verschillende soorten hersengolven zijn er?

Hersengolven zijn kleine elektrische stroompjes die meetbaar zijn op het hoofd. Zoals muziektonen verschillende toonhoogtes hebben, hebben ook hersengolven verschillende toonhoogtes. Deze noemt men frequenties en zijn het aantal golfjes of trillingen per seconde.

De verschillende hersengolven hebben specifieke effecten, omdat bepaalde hersengolffrequenties neurotransmitters vrij laten komen. Deze neurotransmitters hebben op hun beurt weer ontspannende of stimulerende effecten; ook kunnen ze gevoelens van voldoening en genot opleveren.

Hoe langzamer de hersengolven, hoe meer naar binnen gericht de aandacht is. Daardoor ontstaat een uiterlijke verstilling die samengaat met toenemende ontspanning en rust. Ook kan creativiteit ontstaan en intuïtieve informatie bewust worden: allerlei ideeën en inzichten kunnen optreden. Tevens kunnen ervaringen verwerkt worden en kan hetgeen geleerd is, opgeslagen worden in het geheugen. Bovendien neemt bij toenemende ontspanning de activiteit van het immuunsysteem toe en krijgt het lichaam de kans om zich versneld te herstellen.

Hieronder een overzicht van een aantal belangrijke hersengolfgebieden:

Delta-golven: 0.5 tot 4 Hz (trillingen) per seconde

Deze golven zijn de langzaamste hersengolven die in de hersenen te vinden zijn. Ze zijn het sterkst aanwezig in diepe slaap. Delta-golven zijn verbonden met de herstelstadia van de slaap, met empathie, intuïtie, en het zesde zintuig.

Thèta-golven: 4 tot 8 Hz (trillingen) per seconde

Over thèta-golven is het meest bekend, omdat ze voorkomen tijdens de REM-slaap. REM staat voor 'rapid eye movement'. Tijdens deze periode van de slaap bewegen je ogen snel heen en weer. Deze hersengolven kunnen geassocieerd worden met creativiteit, inspiratie, intuïtie, buitenzintuiglijke waarneming, trance, dromen, beeldend denken en met het opslaan van herinneringen in het langetermijngeheugen. Hoe meer ontspannen je bent, hoe sterker de thèta-golven.

Alfa-golven: 8 tot 14 Hz (trillingen) per seconde

Deze golven zijn geassocieerd met een staat van lichte ontspanning. Ze nemen vanzelf toe, zodra je je ogen sluit en je met je aandacht meer naar binnen keert. Deze golven zijn aanwezig bij dagdromen, fantaseren en visualiseren. Ze leiden tot een ontspannen, onthecht bewustzijn en een ontvankelijke geest. Alfa-staat wordt ook wel de ideale leer-staat genoemd, omdat je in deze staat makkelijker kunt leren en onthouden.

Bèta-golven: 14 tot 38 Hz (trillingen) per seconde

Deze golven hebben voornamelijk te maken met de vlucht-vecht-reflex, ons overlevingsmechanisme. Dit mechanisme is meestal op de buitenwereld gericht in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld bij het oplossen van problemen en het snel kunnen reageren. Als iemand bang is, wil vluchten, boos, agressief of woedend is, kun je bèta-golven meten in de hersenen. In bèta-staat is de mens gespannen, nerveus en werkt het geheugen minder goed. Deze staat kan leiden tot hyperactiviteit en tot verlies van concentratie.

Gamma-golven: 30 tot 100 Hz (trillingen) per seconde

Dit is de staat bij sterke mentale activiteit, zoals waarneming, oplossen van problemen, angst en bewustzijn.

Stress en hormonen

Met name voor hoog-sensitieve personen en mensen met ADHD is het werken met de ’zwevende tonen’ rustgevend, helend en vooral herstellend.

Omdat hoog-sensitieve personen eerder overprikkeld raken dan andere mensen, is bij hen ook de productie van stresshormonen (o.a. cortisol en adrenaline) sneller. Bij een constante overproductie van deze stresshormonen, kan het dagen duren voordat deze weer afneemt. Zodra er sprake is van nieuwe overbelasting, stijgt de cortisolspiegel direct. Op die manier produceert het lichaam in de loop der tijd een permanente ‘overdosis’ en vergiftigt a.h.w. het lichaam.

Stresshormonen kunnen heel goed tijdens de slaap worden afgebroken. Dit gebeurt voor het grootste deel tijdens de diepe slaap, een kort middagdutje is onvoldoende. De slaap voor middernacht is het diepst en daardoor ook het meest effectief.

Wil je toch overdag tussendoor stresshormonen afbreken, dan is het gebruik van twee stemvorken met een verschil van maximaal 5 Hz een veilige en relatief snelle manier om de hersengolven te beïnvloeden en sterk te vertragen.

Synchroniseren van de hersenhelften

Deze toestand kun je bereiken door te mediteren met behulp van speciale klanktherapie-CD’s, waarop de ‘hemi-synchronsatie’-techniek is toegepast. Er zijn vele CD’s met Binaural Beats te koop. Helaas zijn de geluiden/klanken, die er op staan veelal elektronisch en digitaal gesampled. Deze geluiden zijn niet natuurlijk en hebben geen boventonen, omdat ze met apparaten worden gemaakt en niet met instrumenten. Deze opnames gaan vaak samen met ingesproken tekst die bijna niet hoorbaar is, maar wel opneembaar door onze hersenen. Ook gebruikt men vaak natuurgeluiden.

Of de zwevende toon die voortkomt uit digitaal gemaakte frequenties ook het helende effect heeft, is niet duidelijk. Je kunt dit misschien het beste vergelijken met het gebruiken van op natuurlijke wijze verkregen essentiële oliën of chemisch gefabriceerde synthetische oliën. Ze ruiken wel, maar hebben geen enkele therapeutische waarde. Sterker: je kunt er eerder hoofdpijn van krijgen, of erger.

Synchroniseren met gebruik van stemvorken

Stemvorken zijn hiervoor bij uitstek geschikt. Je hebt er maar twee nodig. De frequenties van stemvorken zijn natuurlijke trillingen, eigen en vertrouwd aan het lichaam. Daarnaast kun je zelf kiezen of je met hoge of lagere frequenties wilt werken. Kies dat wat je als prettig ervaart. Twee stemvorken zijn overal mee naar toe te nemen en dus altijd inzetbaar als je je moe, gejaagd, onrustig, angstig of overbelast voelt. Je hoeft niet te gaan liggen om met de stemvorken aan de gang te gaan. Het is zelfs makkelijker als je zit.

Hoe gebruik je de stemvorken?

Je kunt bijvoorbeeld een 128 Hz en een 133 Hz stemvork op het ”driehoekje” van beide oren zetten, let op! niet in de gehoorgang! Je kunt ook de stemvorken achter je oren zetten op je schedel, of op je beide jukbeenderen of links en rechts op het voorhoofd, zolang de zwevende toon maar waarneembaar is. Je kunt in principe je hele hoofd gebruiken. Ben je erg gevoelig voor geluiden dan kun je de stemvorken ook naast je oren houden zonder je hoofd aan te raken, het geluid is dan niet zo direct, maar toch goed waarneembaar.

Sla de stemvorken op de platte kant van één van de uiteinden (tanden) tegelijkertijd aan op een rubberen plaatje en plaats direct daarna de steel van beide stemvorken op de gekozen plekken. Laat ze zo lang mogelijk uit trillen. Wanneer je niets meer waarneemt, sla je ze opnieuw weer gelijktijdig aan. Dit herhaal je naar behoefte.

Op die manier ontstaat dus het verschil dat de hersenen als een eigen frequentie van 5 Hertz berekenen en stemmen het hersenritme daarop af. Zo worden de eigen frequenties naar beneden bijgesteld, zodat de gewenste toestand van rust en herstel wordt bereikt.

Je kunt dit als je wilt dagelijks meerdere malen herhalen en je kunt er niet aan verslaafd raken, dat raak je tenslotte ook niet aan gezond slapen.

Stemvork in combinatie met je stem

Zing ook zo nu en dan een enkele toon mee, terwijl je de stemvorken op je oren houdt (maakt niet uit welke toonhoogte je zingt) en ervaar wat dat met je doet.

Wat je ook kunt doen, is één stemvork op één oor zetten en een toon meezingen die iets hoger of lager is dan die van de stemvork, waardoor je zelf de zwevende toon creëert. Ga met je stem in glissando (glijden) heel langzaam ‚over en om’ de toon van de stemvork heen. Het verschil van toonhoogte moet echter wel zo minimaal mogelijk zijn, zodat de zwevende toon ook werkelijk kan ontstaan. Door dit te doen, kom je helemaal binnen in jezelf. Dit is een innerlijk proces, waardoor alles om je heen even helemaal wegvalt. Je komt in een staat van rust in het hier en nu. Dit vergt wel wat oefening en geduld, maar is erg fijn en leuk om te doen.

Waarom 5 Hz?

Bij een trilling/zweving van 5 Hz hebben we te maken met het ritme van de oerbeweging, ons levensritme, het vibrato van ons hele systeem, het wiegen. Het ritme van de oerwiegbeweging is overal ter wereld hetzelfde, zonder dat ons dat is voorgedaan of aangeleerd. Elke vader, elke moeder zal overal op aarde zijn of haar kind in dit oerritme wiegen, m.n. als een kindje onrustig is (hoge hersenfrequenties!). De beweging van het wiegen is niet heen en weer, maar zachtjes en vrij snel op en neer. Vaak lopen we er ook nog rondjes bij en zodoende wiegen de knieën mee. Ook de kinderwagen bewegen we in deze wiegbeweging op en neer. Niet alleen het kindje zal rustig worden, maar ook de ouder die het kind wiegt. Mensen die een poes of hondje in de armen nemen, beginnen vaak ook zonder dat ze daar erg in hebben deze oerbeweging te maken.

Op een andere wijze komt het wiegen ook voor bij bijvoorbeeld nerveuze en angstige kinderen of kinderen met het syndroom van Down. Zij wiegen zichzelf vaak, waarbij de beweging van voor naar achteren is en wat langzamer. Soms wordt alleen maar het hoofd gewiegd. Dit doen ze onbewust om zichzelf gerust te stellen en te kalmeren. Ook volwassenen hebben die onbewuste neiging om zichzelf te wiegen in extreme situaties, zoals shock, pijn en rouw.

Een oefening:

Leg je armen maar eens horizontaal op elkaar (niet over elkaar) en zie wat er gebeurt. Laat de reflex die vooraf gaat aan deze oerbeweging je uitnodigen om het wiegen met, in dit geval je armen, toe te staan en te ervaren.

Helaas wiegt niemand anders ons nog als we volwassen zijn, maar dat wil dus niet zeggen, dat we dat niet meer nodig hebben, integendeel. In diverse therapieën wordt het wiegen nog wel toegepast, maar dan vaak in langzame bewegingen.

Met de zwevende toon van 5 Hz ‘wieg’ je a.h.w. het hele fysieke en psychische systeem naar een staat van zijn die als zeer prettig wordt ervaren. Wiegen is geruststellend, harmoniserend, kalmerend, ordenend en werkt rechtstreeks herstellend in op ons neurologisch systeem.

Hoofdpijn en migraine

Het is zeker de moeite waard om eens uit te proberen of de zwevende toon van 5 Hz verlichting kan brengen bij hoofdpijn of migraine. Daarvoor kun je bijvoorbeeld een set van de frequenties 251/256 gebruiken of een lagere set van 128/133, of een nog lagere set van 105/110 Hz. want met name bij hoofdpijn is de toonhoogte heel persoonlijk. Het succes is niet te voorspellen, omdat de oorzaken van hoofdpijn heel verschillend kunnen zijn. Mijn motto is: je kunt beter de stemvorken uitproberen dan pijnstillers slikken. En… hoe vaker en langer je de stemvorken gebruikt, hoe minder kans op opgestapelde stress en spanning.

Het ‘Lichtenberger Institut für angewandte Stimmphysiologie’ in Duitsland erkent dit fenomeen, want de zwevende tonen hebben ook een positieve invloed op ons strottenhoofd (ons stemorgaan), de stemfunctie, ons gehoor en zelfs op de hersenstam en het vegetatieve/autonome zenuwstelsel. Tijdens de opleiding tot klank-georiënteerd stempedagoog leren de studenten hier ook mee te werken. De resultaten zijn opvallend. (www.lichtenberger-institut.de)

Samenvattend

Dagelijks een paar maal een aantal minuten de zwevende toon van 5 Hertz ervaren, brengt dus veel goeds voor lichaam en geest. Stem je zelf elke dag weer opnieuw en het zal je beter gaan in alle opzichten.

Gebruik kwalitatief goede stemvorken, die gemaakt zijn van hoogwaardig metaal en goed geijkt, want hoe zuiverder het materiaal, hoe zuiverder de stemvorken.

Kwaliteit stemvorken zijn verkrijgbaar bij: ‘Magna Mater’:

W: www.magna-mater.nl / E: info@magna-mater.nl / T: 0572 370349